Sołectwo Morawa

ODSŁUCHAJ

Sołtys: Joanna Rogoża (5 członków Rady Sołeckiej)

Liczba ludności: 156 osób (stan na 31.12.2020 r.)

Powierzchnia: 4,92 km²

Gęstość zaludnienia: 41,7 osób/ km²

Lasy i grunty leśne: 6,96 ha

Powierzchnia użytków rolnych: 400,55 ha.

Morawa (Moraw, Muhrau, Morów) jest wsią typowo rolniczą, położoną  w odległości 3 km na wschód od Strzegomia, na lewym brzegu Strzegomki, oddzielonej od niej korytem Młynówki.  Leży na wsch. od Strzegomia. Na północ od wsi znajduje się kamieniołom granitu. W zespole pałacowym, znajduje się duży park krajobrazowy.

Morawa jest wsią rolniczą, która powstała wcześnie. Ale niewiele wiadomo o jej początkach. W 1317 r. burmistrz Strzegomia - Konrad, odsprzedał połowę swojego młyna w 1327 r. W 1325 r. Morawę nabyły Benedytynki. W 1387 r. część wsi nabywa niejaki Petschin, a w 1389 r. ks. Reintsch. W Morawie, mimo że stanowiła własność klasztoru, nigdy nie powstał kościół. W 1825 r. wieś została odsprzedana Steinbachowi. W Morawie działała wówczas szkoła, młyn wodny i bielnik.  Od 1904 r. w pałacu działała szkoła gospodarstwa domowego, którą prowadziła Maria von Kramsta. Po 1945r. wieś zachowała charakter rolniczy. W 1978 r. było tu 20 gospodarstw i stadnina koni, przy której działa Klub Jeździecki „Stragona”.  W 1989 r. pałacem zainteresowały się córki ostatniego właściciela, które uruchomiły Towarzystwo Przedszkolne św. Jadwigi. W Morawie znajduje się również mały hipodrom, na którym tradycyjnie co roku odbywa się Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego Wieś ma podstawowe zaplecze: prywatne przedszkole, hotel, restaurację i drobne zakłady rzemieślnicze i produkcyjne.

Układ przestrzenny wsi Morawa jest podporządkowany zabudowie pałacowo – parkowej.  Dominuje w niej klasycystyczny pałac zbudowany w 1864 roku przez rodzinę von Kramsta. Dwukondygnacyjna fasada z sutereną w boniowanym przyziemiu ma asymetryczny układ. Pałac zdobi czterokolumnowy portyk i narożna wieża, zakończona przeszkloną galerią. Elewacja ogrodowa na obu kondygnacjach posiada balkony – tarasy. Monumentalne schody z tarasu dolnego prowadzą do pałacowego ogrodu i parku.  Do roku 1923 mieszkała tu słynna z dobroczynności Maria von Kramsta, która przekazała pałac rodzinie von Wietersheim – Kramsta, żyjącej tu do 1945 r. Dopiero w 1989 r. rodzina von Wietersheim wróciła do Morawy, zakładając Fundację św. Jadwigi, która od 1993 r. prowadzi przedszkole dla dzieci z okolicznych rodzin, a po gruntownym remoncie i modernizacji w pałacu - restaurację i hotel.  Do zespołu pałacowego przylega okazały park krajobrazowy, przecięty Młynówką, 
z pomnikowymi okazami rodzimych gatunków drzew oraz z egzotycznymi krzewami, w którym odbywają się plenery malarskie. Park przechodzi w las łęgowy, ciągnący się wzdłuż rzeki Strzegomki. W centralnym miejscu parku znajduje się malowniczy staw, w którym jak w lustrze przegląda się pałac. Wśród drzew  znajdują się słabo już dziś widoczne pozostałości neogotyckiej kaplicy- mauzoleum z 1902 r. W parku znajduje się głaz z tarczą herbową i tablicą upamiętniającą 100–lecie urodzin właścicieli z rodu von Kramsta. Pałac w Morawie  wraz z Bazyliką Strzegomską od 2012 roku jest partnerem projektu Via Sacra, szlaku łączącego perły architektury sakralnej trzech krajów - Niemiec, Czech i Polski. Naprzeciwko zabudowań gospodarczych folwarku przypałacowego przy drodze Strzegom – Żarów znajduje się kamienna kapliczka słupowa z XIX w. Na terenie sołectwa Morawa przy drodze polej, prowadzącej do wsi od DK nr 5 stoi samotnie krzyż pokutny datowany na okres XIV-XVI w. W niewielkiej odległości od wsi znajduje się cmentarz z pomnikową aleją lipową w kształcie krzyża i licznymi zabytkowymi epitafiami niemieckimi.  W latach 90-tych XX wieku wspólnymi siłami parafii, gminy i sołectwa odremontowano kapliczkę i uporządkowano nagrobki.  Cmentarz został także uporządkowany w 2011 roku przez młodzież polsko – niemiecką w ramach międzynarodowego projektu renowacyjnego. Choć Morawa jest małą wsią, działają  w niej trzy organizacje pozarządowe: Fundacja św. Jadwigi, LKS „Stragona” Strzegom oraz najmłodsze z nich - Stowarzyszenie „Sympatyków wsi Morawa”.

W 2019 roku oddano do użytku nową świetlicę wiejską - koszt ok. 741 tys. zł, w całości realizowany z budżetu gminy. Działalność kulturalną prowadzą instruktorzy Strzegomskiego Centrum Kultury. Odbywają się tu głównie imprezy plenerowe. Są to głównie festyny wiejskie z udziałem mieszkańców wsi. Odbywają się one na nowopowstałych placach zabaw, wyposażonych w urządzenia zabawowe, altanki, stoliki i ławy, a przede wszystkim dysponujące przestronnym  miejscem do wykorzystania na zabawy taneczne, konkursy i zabawy rekreacyjno-sportowe. Społeczność wiejska bierze udział w Jarmarkach Wielkanocnych i Dożynkach Gminnych organizowanych w gminie. Dzieci, młodzież i dorośli mają możliwość korzystania z oferty  programowej SCK, np. udział w sekcjach i zajęciach odbywających się w budynku SCK oraz organizowanych wyjazdach do teatru, opery, operetki oraz koncertach i imprezach plenerowych organizowanych na terenie gminy Strzegom.

W Morawie mieści się ośrodek jeździecki, zarówno dla koni używanych w rekreacji, jak i do sportu. Znajduje się tu również klinika i pensjonat dla koni. Obok ośrodka zlokalizowany jest Hipodrom im. 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich, w którym co roku rozgrywane są zawody Pucharu Świata w WKKW, wśród nich znajduje się Puchar Narodów - FEI Nations Cup™ Eventing oraz  inne międzynarodowe konkursy. W zawodach corocznie uczestniczą reprezentanci z kilkunastu krajów, najliczniej z Polski i Niemiec, ale i Australii, Wielkiej Brytanii czy Belgii.

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:

  • cmentarz ewangelicki, nieczynny
  • zespół pałacowy, z drugiej połowy XIX w.:
    • pałac z 1873 r., pierwotnie dwór oo. benedyktynów, obecnie własność fundacji Św. Jadwigi z Morawy,
    • ogród i park krajobrazowy.

 

Widok ogólny na wieś
 
Pałac w Morawie, siedziba Fundacji św. Jadwigi
 
Kamienny krzyż w Morawie
 
Przydrożna kapliczka
 
Krzyż drewniany w sołectwie Morawa
 
 Krzyż pokutny
 
Tablice nagrobne w Morawie
 
Ośrodek jeździecki w Morawie, który organizuje wiele międzynarodowych i krajowych imprez w sportach konnych
 
Otwarcie nowo wybudowanej świetlicy wiejskiej w Morawie (grudzień 2019 r,)
Powrót