Sołectwo Tomkowice

ODSŁUCHAJ

Sołtys: Andrzej Szczepanik (10 członków Rady Sołeckiej)

Liczba ludności: 357 osób (stan na 31.12.2020r. )

Powierzchnia: 6,00 km2

Gęstość zaludnienia: 59,3 osoby/ km²

Lasy i grunty leśne:  28,32 ha

Powierzchnia użytków rolnych: 518,53 ha

Tomkowice (niem. Thomaswaldau) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie Strzegom.

Wieś Tomkowice, położona na trasie Strzegom – Jugowa, jest typową ulicówką o zabudowie folwarcznej ciągnącą się  1,2 km. Wieś leży  na wysokości około 235-240 m. Teren sołectwa to gleby klasy III.  Pomiędzy Tomkowicami a Godzieszówkiem udokumentowano złoża kaolinów „Kazimierz” o grubości do 30 m. Tomkowice są wsią rolniczą. Początki wsi Tomkowice sięgają średniowiecza. W pierwszej połowie XIII w. była to niewielka posiadłość rycerska.  Zapisała się w historii  w czasie wojen o tron czeski, kiedy to  na okolicznych polach doszło w 1488 r. do bitwy pomiędzy węgierskimi wojskami Macieja Korwina dowodzonymi przez Hansa Haugwitza i oddziałami króla czeskiego Jerzego z Podjebradu oraz posiłkującymi je oddziałami polskimi Władysława Jagiellończyka. Zwyciężyli zwolennicy Korwina, przejmując kontrolę nad częścią miast śląskich. Pomimo korzystnych warunków naturalnych Tomkowice nie rozwinęły się w dużą posiadłość. Na przestrzeni wieków wieś  należała do wielkich posiadaczy ziemskich na Śląsku. 4 czerwca 1745 r. pomiędzy Tomkowicami a Godzieszówkiem ciężkie walki toczyła piechota podczas bitwy prusko-austriackiej. Wieś wówczas została zniszczona.  W 1785 r. był tu dwór z folwarkiem i wiatrak. W Tomkowicach obowiązywał wtedy urbarz piwny Strzegomia, mieszkańcy musieli więc kupować piwo wyłącznie z browaru miejskiego. W 1788 r. założono szkołę katolicką, a już w  1817r. przemienioną  na ewangelicką. Dopiero w XIX w. Tomkowice zaczęły się żywiej rozwijać. Wieś liczyła wówczas 53 domy, dwór, szkołę ewangelicką z nauczycielem, folwark, 2 mniejsze dwory, gorzelnię i wiatrak. Nigdy nie było tu kościoła, mieszkańcy dojeżdżali do świątyń w Strzegomiu. W 1895 r. na północ od wsi poprowadzono linię kolejową z Roztoki do Strzegomia, ale nie powstała tu żadna stacja, co nie odegrało ważnej roli w dziejach wsi. Po 1945 r. Tomkowice pozostały wsią rolniczą. Dzięki dobrym warunkom glebowo-klimatycznym wieś nie wyludniła się. Część mieszkańców znajdowała pracę w okolicznych zakładach kamieniarskich. Do dziś rozwija się tu rzemieślnictwo, kwitnie  obróbka kamienia. W zabudowaniach gospodarczych majątku ulokowano PGR, w  latach późniejszych funkcjonowało tu gospodarstwo Stadniny Koni w Strzegomiu, a obecnie Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna im. Tadeusza Kościuszki.

W 1987 r. wzniesiono kościół pod wezwaniem błogosławionej Karoliny Kózkówny. Do dnia dzisiejszego zachowało się kilka starych budowli:  dwór murowany z drugiej połowy XVIII w, o cechach architektury baroku. Był remontowany ok. 1987 r. 2-kondygnacyjny, nakryty łamanym dachem 4-spadowym oraz zespół folwarczny złożony z budynków mieszkalnych, spichlerz z 1785 r. przebudowany w 1937, mur z 1840 przebudowany pod koniec XIX w. oraz stajnie i stodoły murowane z początku XIX w. W 1988 roku było 47 gospodarstw indywidualnych a wyłącznie z pracy w rolnictwie utrzymywało się 65% ludności zawodowo czynnej. Obecnie pozostało 18 gospodarstw indywidualnych. Część mieszkańców pracowała w okolicznych kamieniarstwach, nieliczni w miejscowym zakładzie mięsnym. Wieś ma m. in. zaplecze handlowo- usługowe i infrastrukturę, była tu m.in. publiczna szkoła podstawowa. Działają tu również rzemieślnicze zakłady kamieniarskie. W historię wsi wpisała się jednostka OSP, która nie tylko pomaga gasić pożary, ale prowadzi otwartą akcję edukacyjną, szkoleniową i wpisuje się w kalendarz imprez kulturalnych wsi.

Od  2008 roku we wsi działa Stowarzyszenie Mieszkańców Wsi Tomkowice, skutecznie pozyskując zewnętrzne środki finansowe przeznaczając je na rozwój wsi. Dobrze działa  klub „Orzeł” Tomkowice, który zrzesza młodzież nie tylko z sołectwa, lecz i z okolicznych wsi. Treningi juniorów prowadzi Mariusz Kowalski. Od 2008 roku Tomkowice posiadają również własny herb. Jest to forma utożsamiania się z miejscem zamieszkania. W herbie znajduje się podkowa jako symbol szczęścia, kłosy zboża, by wszyscy pamiętali, że to wieś rolnicza oraz róża, która mówi o rozkwicie miejscowości i jej pięknie.

 

Widok ogólny na Tomkowice
 
Droga powiatowa Granica – Tomkowice
 
Kaplica pw. bł. Karoliny Kózkówny
 
Świetlica wiejska w Tomkowicach
 
Witacz we wsi Tomkowice
Powrót