Sołectwo Stawiska

ODSŁUCHAJ

Sołtys: Dorota Domaradzka (3 członków Rady Sołeckiej)

Liczba ludności: 71 osób (stan na 31.12.2020r. )

Powierzchnia: 1,27 km2

Gęstość zaludnienia: 2: 52 osoby/ km²

Lasy i grunty leśne:  1,17 ha

Powierzchnia użytków rolnych: 107,90 ha.

Stawiska (niem. Teichau) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie Strzegom.

Wieś Stawiska (z niem. Teiche) jest położona w odległości 3 km na południowy zachód od Strzegomia w dorzeczu rzeki Strzegomki i Czarnuchy. Historia wsi nie jest zbyt odległa i ściśle związana z rzeką i licznymi wiatrakami położonymi w okolicach wzgórz Strzegomskich. Jeden z nich niegdyś był położony na wzgórzu w Stawiskach i stracił na znaczeniu, gdy w okolicy skrzyżowania do Olszan zbudowano nowoczesny młyn, w którym w XIX w. urządzono karczmę dla podróżnych.  Ta zaś w późniejszym czasie służyła jako świetlica wiejska, a w czasie wojny - jako szpital wojskowy, po którym pozostał sprzęt i wyposażenie medyczne. W 1745 r. na polach przy rzece rozegrała się wielka bitwa z czasów wojen śląskich. W mokradłach przy rzece ginęli ludzie i grzęzły konie. Ożywienie gospodarcze nastąpiło w XIX w. w związku z rozwojem przemysłu i budową linii kolejowej Strzegom – Bolków, co przyczyniło się do budowy dróg między miejscowościami. W związku z budową trasy do Jeleniej Góry, wbudowano most w Stawiskach i drogę do wsi Granica. Melioracje osuszyły okoliczne mokradła i zmieniły je w żyzne pola uprawne, na których uprawiano rośliny przemysłowe. Życie spokojnej wsi zakłóciły obie wojny światowe. Ludność niemiecka opuściła swoje domostwa i na te tereny przybyli osadnicy ze wschodnich rubieży Rzeczypospolitej oraz z powiatu bocheńskiego. Po wojnie mieszkańcy wsi zajmowali się uprawą roślin przemysłowych, a dzięki kontraktacji w pobliskich Zakładach Roszarniczych „Konpar” mieli zapewniony zbyt.  Na skrzyżowaniu ulic w centrum wsi mieszkańcy ustawili krzyż - miejsce modlitwy, wybudowali przystanek autobusowy, a w 1986 r. świetlicę i sklep. Powódź tysiąclecia w 1997 r. wyrządziła wiele szkód, zniszczyła studnie wiejskie,  w miejsce których wybudowano wodociąg. Odremontowano też mosty.

 

Wieś Stawiska jest położona na terenie przedgórza Sudeckiego, w makroregionie Wzgórza Strzegomskie. Przez wieś przepływa rzeka Strzegomka i ciek Czarnucha, nad którymi wybudowane są dwa mosty. Od strony południowo – zachodniej do wsi przylega uroczy las, przez który meandrami wije się Strzegomka. Gleby w sołectwie są urodzajne, przeważnie  klasy I- III. We wsi nie ma zabytków wpisanych do rejestru, bowiem historia wsi nie jest zbyt odległa. W centrum wsi jest niewielka kapliczka przydrożna, miejsce zadumy i refleksji. Układ zabudowy, na który wywarły wpływ trasy rzeki i cieku wodnego jest nieregularny, zarówno o kształtach poprzecznych, jak i podłużnych.  W układzie przestrzennym wsi  można rozróżnić dwa rodzaje - widlicę i rzędówkę.  We wsi nie ma szkoły, kościoła czy obiektu sportowego. Wzdłuż Strzegomki biegnie przez wieś malowniczy Szlak Ułanów Legii Nadwiślańskiej, stanowiący atrakcję turystyczną wsi. 

Szlak Ułanów Legii Nadwiślańskiej, biegnący od Świdnicy do Strzegomia, zaprasza do spotkania z historią i wędrówki przez malownicze zakątki Stawisk.  Szczegółowy przebieg szlaku wyznaczają miejscowości: Świdnica - Witoszów Dolny – Witoszów Górny – Rezerwat „Jeziorko Daisy” – Szczawienko – Zamek Książ – Podzamcze – Szczawno Zdrój – Struga – ruiny zamku Cisy – Chwaliszów – Dobromierz – Serwinów – Mały Modlęcin – Granica – Stawiska – Strzegom. Jest to interesujący, choć nie do końca doceniany, pieszy szlak górski, o długości ok. 53 km, oznakowany  w sposób nawiązujący do żółto-niebiesko-żółtych barw wyłogów mundurowych ułanów. Wytyczono go w 1960 r. w Oddziale PTTK w Wałbrzychu w celu upamiętnienia pochodu kilkusetosobowego oddziału polskich lansjerów, którzy podczas wojen napoleońskich wyruszyli z Neapolu, by wspomóc wojska cesarza Francuzów w walce z Prusami. Formację tę nazywano najpierw Legią Naddunajską lub Legią Polską, później Legią Nadwiślańską. Szlak ten przypomina także o pierwszej zwycięskiej po rozbiorach i bardzo spektakularnej, bitwie polskiej formacji z Prusakami 15 maja 1807 r. Pomnik ku czci Ułanów Legii Nadwiślańskiej, pochodzący z 1960 r. znajduje się na Czerwonym Wzgórzu w pobliżu Szczawna-Zdrój.

 

Droga wjazdowa do Stawisk
 
Centrum wsi
 
Strzegomka przepływająca przez Stawiska
 
 
Świetlica wiejska w Stawiskach (foto: WIKIPEDIA)
Powrót